Siyasi Partiler aday listelerini, en geç 20 Şubat 2024 Salı günü saat 17.00’ye kadar Verebilecekler

Yüksek Seçim Kurulunun 15/01/2024 Tarihli ve 2024/80 Sayılı Kararıyla 31 Mart 2024 Mahalli İdareler Seçimleriyle Aldığı Kararları Yayınladı.
T.C.
YÜKSEK SEÇİM KURULU
Karar No: 2024/80
K A R A R
2972 sayılı Mahalli İdareler ile Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi
Hakkında Kanun’un 8’inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan; “Mahalli İdareler seçimleri
beş yılda bir yapılır. Her seçim döneminin beşinci yılındaki 1 Ocak günü seçimin başlangıç
tarihidir. Aynı yılın Mart ayının son Pazar günü oy verme günüdür.” hükmüne istinaden,
Mahalli İdareler Genel Seçimleri 31 Mart 2024 Pazar günü yapılacaktır.
31 Mart 2024 Pazar günü yapılacak olan Mahalli İdareler Genel Seçimlerinde, gerek
adaylarını bildiren siyasi partilerden gerekse bağımsız olarak aday olanlardan seçilme
koşullarının bulunduğunu kanıtlayan bir belge istenip istenmeyeceği, bu seçimlerde bağımsız
adayların başvurularında uyulması zorunlu usullerle yatıracakları teminat miktarının, bir
siyasi partinin herhangi bir seçim çevresinde yapılacak olan bütün seçimlere katılması
gerekip gerekmediği konularının;
Ayrıca, siyasi partilerin aday listelerini vermelerinde uyulması zorunlu usullerin ve
başvurularında bu listelere eklenmesi gereken belgelerin belirlenmesinin, istifa ve ölüm
nedenleriyle meydana gelecek boşalmaların hem geçici hem de kesin aday listeleri yönünden
tamamlanması (boşalan yeri doldurma) usulünün, siyasi partilerin aday listelerinde yer alan
ve geçici listeler halinde ilan edilmiş olan adaylardan istifa eden ya da ölenlerin yerlerinin
doldurulup doldurulmayacağının, bu yerler doldurulacak ise bunun zamanı ve uygulama
esaslarının ve sair hususların belirlenmesi ile uygulamada birliğin sağlanması gerekmiş
olmakla konu incelendi.
GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:
2972 sayılı Kanun’un;
“Adaylık” başlıklı 10’uncu maddesinde; “Anayasa ve Kanunlarda yazılı şartlara
uygun olarak, seçilme yeterliğine sahip olan her vatandaş, bir siyasi parti listesinden veya
bağımsız olarak, il genel meclisi üyeliğine, belediye başkanlığına veya belediye meclisi
üyeliğine adaylığını koyabilir.
…
a) Yapılan aday tespitinde belediye başkanlığı için bir aday, belediye meclisi
üyeliklerine o seçim çevresi için tespit edilen üye adedi kadar asıl ve yedek olarak ayrı ayrı; il
genel meclisi üyeliklerine o seçim çevresi için tespit olunan asıl ve yedek üyelikler sayısı
kadar ayrı ayrı, aday belirlenir.
…
c) Siyasi partiler, belediye meclis üye sayısı 9 ve 11 olan beldelerde bir, 15 olan
beldelerde iki, 25 ve 31 olan beldelerde üç, 37 olan beldelerde dört, 45 olan beldelerde beş,
55 olan beldelerde altı adet kontenjan adayı gösterirler. Kontenjan adayı adayların
sıralamasına dâhil edilmeyerek aday listelerinde kontenjan adayı olarak ayrıca yazılır. Siyasi
partiler kontenjan adaylarını merkez yoklaması ile tespit ederler. Ancak, merkez karar ve
yönetim organları bu yetkisini il veya ilçe yönetim kurullarına devredebilirler. Siyasi Partiler
kontenjan adaylarını bu Kanunun 12 nci maddesindeki aday listesinde yer vermek suretiyle
ilçe seçim kurullarına bildirirler. Kontenjan adayları bu Kanunun 18 inci maddesinin (f)
bendinin ikinci fıkrasındaki aday listelerinde de yedek adaylardan sonra ayrıca yazılır.”,
“Eksik adaylıkların tamamlanması” başlıklı 11’inci maddesinde; “Herhangi bir
sebeple, eksik aday göstermiş olan siyasi partilerin ilçe başkanlıklarına, ilçe seçim kurulu
tarafından bu eksiğin tamamlanması gereği tebliğ olunur.
İlgili parti teşkilatı, bu tebliğden itibaren beş gün içinde aday listesini
tamamlayamazsa, o parti o seçim çevresinden, eksik liste ile ilgili seçime katılır.
T.C.
YÜKSEK SEÇİM KURULU
Karar No: 2024/80
Siyasi partilerin merkez karar ve yönetim kurulları, süreyi geçirmemek amacı ile eksik
listeyi tamamlama yetkisini önceden ilçe idare kurullarına verebilir.”,
“Siyasi partilerin aday listelerini vermeleri” başlıklı 12’nci maddesinde; “Siyasi
partilerin ilçe idare kurulları, seçime katılacakları çevrelere ait aday listelerini ilçe seçim
kurullarına, alındı belgesi karşılığında, önseçim gününden en geç on gün sonraki gün saat
17.00’ye kadar verirler.
…
Büyük şehirler için siyasi partilerin il idare kurulları, belediye başkanı
adaylarını alındı belgesi karşılığında önseçim gününden en geç on gün sonraki gün saat
17.00’ye kadar il seçim kuruluna verirler. Bağımsız adaylar da il seçim kuruluna
başvururlar.”,
“Bağımsız adayların müracaatı” başlıklı 13’üncü maddesinde; “İl genel meclisi
üyeliği, belediye meclisi üyeliği ve belediye başkanlığına bağımsız olarak adaylığını koymak
isteyenler, seçime katılacakları seçim çevresinin bulunduğu ilçe seçim kurulu başkanlığına,
bu Kanunun adaylık için aradığı şart ve vasıfları haiz olduklarını belirten bir dilekçe ile
başvururlar.
…
İlçe seçim kurulları, bağımsız adaylara ilişkin listeleri de, ait olduğu seçim çevresinde
geçici listeler halinde alışılmış usullerle ilan ederler.
Bağımsız adaylık için başvuranlar, en yüksek derecedeki Devlet memurunun brüt
aylığı kadar parayı ilgili mal sandığına yatırarak makbuzunu başvurma belgelerine eklerler.
Bu miktar hazineye irad kaydedilir.”,
hükümlerine yer verilmiştir.
Yukarıda belirtildiği üzere, 2972 sayılı Kanun’un 12’nci maddesinde; siyasi partilerin
ilçe idare kurulları tarafından, Mahalli İdareler Genel Seçimlerine ilişkin olarak, seçim
çevrelerine ait aday listelerinin ayrı ayrı alındı belgesi karşılığında önseçim gününden en geç
on gün sonraki gün saat 17.00’ye kadar ilçe seçim kurullarına verileceği öngörülmüştür.
Yüksek Seçim Kurulunun 27/11/2023 tarihli ve 2023/1531 sayılı Kararıyla kabul
edilen, 31 Mart 2024 Pazar günü yapılacak olan Mahalli İdareler Genel Seçimlerinde
uygulanacak Seçim Takvimine göre;
– Siyasi parti ilçe başkanlıklarının, belediye başkanlığı ve belediye meclisi üyeliği ile
il genel meclisi üyeliklerine ait aday listelerini ilçe seçim kurullarına,
– Büyükşehirlerde ise, siyasi parti il başkanlıklarının, büyükşehir belediye başkan
aday listelerini il seçim kurullarına,
alındı belgesi karşılığında taşınabilir bellek ve kâğıt ortamında, her seçim çevresi için
ayrı ayrı düzenlenmiş aday listelerini, en geç 20 Şubat 2024 Salı günü saat 17.00’ye kadar
vermek zorundadırlar.
– Bağımsız aday olmak isteyen kişilerin, seçim türlerini belirten adaylık başvurularını,
seçime katılacakları çevrelerin bulunduğu il veya ilçe seçim kurullarına, en geç 20 Şubat
2024 Salı günü saat 17.00’ye kadar yapmaları gerekir.
Buna göre siyasi partiler, seçime katılacakları çevrelere ilişkin aday listelerini ayrı
ayrı bildirmek durumundadırlar. Siyasi partilerin aday listelerini nasıl düzenleyecekleri, aday
isimlerini nasıl yazacakları, adaylarla ilgili hangi bilgilere yer verecekleri, şekilleri ve kaç
nüsha teslim edecekleri, siyasi partiler ile bağımsız adayların başvurularında ne gibi belgeleri
eklemeleri gerektiği hususları kanunlarda belirtilmediğinden söz konusu hususların Yüksek
Seçim Kurulunca belirlenmesi gerekmektedir.
T.C.
YÜKSEK SEÇİM KURULU
Karar No: 2024/80
Yukarıda belirtilen kanun hükümleri göz önüne alındığında; 31 Mart 2024 Pazar günü
yapılacak olan Mahalli İdareler Genel Seçimlerinde adaylık usulünün benimsendiği
büyükşehir belediye başkanlığı, belediye başkanlığı, il genel ve belediye meclisi üyeliği
seçimlerinde siyasi partilerin adaylarının ad ve sıralarını bildiren listeyi aşağıda gösterilen
belgelerle birlikte yetkili organlarınca, ilgili il ve ilçe seçim kuruluna vermeleri yeterli
görülmelidir.
Bağımsız aday olmak isteyenlerin, en yüksek derecedeki Devlet memurunun brüt
aylığı olan 7.228,27 TL’yi ilgili mal sandığına yatırdığına ilişkin makbuzu seçilme
yeterliliğini haiz olduklarını belirten dilekçeye eklemek suretiyle istenilen diğer belgelerle
birlikte bizzat veya bu konuda verilmiş özel yetkili vekâletnameli vekillerinin ilgili il veya
ilçe seçim kurullarına vermeleri gerekmektedir.
Seçime katılma hakkı kazanmış bir siyasi partinin bir seçim çevresinde yapılacak olan
Mahalli İdareler Genel Seçimlerinin tümüne katılma zorunluluğu yoktur. Bir seçim
çevresinde yapılacak Mahalli İdareler Genel Seçimlerinden birine veya birden fazlasına
katılmasını önleyici bir kanun hükmü bulunmamaktadır.
2972 sayılı Kanun’un 16’ncı maddesinde; adayların kesin olarak ilanından sonra,
adaylıktan istifanın, seçim sonuna kadar göz önüne alınmayacağı, ancak bu gibiler seçilmiş
bulunurlarsa, istifalarının hüküm ifade edeceği ve yerlerine kendilerinden sonra gelenlerin
seçilmiş sayılacağı, ölüm halinde de aynı şekilde hareket edileceği vurgulanmıştır.
Buna göre; adayların kesin olarak ilanından sonra istifaların ve ölümlerin dikkate
alınması mümkün değildir. Aday listelerinin kesinleşmesinden önce istifa ve ölüm üzerine
meydana gelen eksikliklerin tamamlattırılması söz konusu olduğundan, bu işlem için gerekli
olan süre göz önünde bulundurulmak suretiyle istifaların dikkate alınabileceği son günün
belirlenmesi gerekmektedir.
Seçim Takvimine göre, bu süre 1 Mart 2024 Cuma günü saat 17.00 olarak
öngörülmüştür. Bu nedenle, öngörülen tarihe kadar seçim kurullarına usulünce bildirilen
istifalar nedeni ile listelerde meydana gelebilecek eksikliklerin tamamlattırılması mümkün
olup, bu tarihten sonraki istifalar dikkate alınmayacaktır.
Ayrıca, istifanın usul ve yöntemleri de seçim kanunlarında belirtilmediğinden, bu
konuda düzenleme yapılması zorunluluğu doğmaktadır. İstifalarda, kimliğin belirlenmesi ve
istifanın ilgili il ve ilçe seçim kurullarına ulaştırılması da seçim iş ve işlemlerinde önem arz
etmektedir.
2972 sayılı Kanun’un “Seçilme yeterliliği” başlıklı 9’uncu maddesinde; 2839 sayılı
Milletvekili Seçimi Kanunu’nun 11’inci maddesinde belirtilen sakıncaları taşımamak şartıyla,
on sekiz yaşını dolduran her Türk vatandaşının büyükşehir belediye başkanlığına, belediye
başkanlığına, il genel meclisi ve belediye meclisi üyeliğine seçilebilecekleri belirtilmiştir.
2972 sayılı Kanun’un “Adaylara karşı itiraz” başlıklı 14’üncü maddesinde;
“Adaylıkların geçici olarak ilanından itibaren iki gün içinde ilçe seçim kuruluna itiraz
edilebilir. İtirazlar, ilçe seçim kurulunca en geç iki gün içinde karara bağlanır. İlgililer
kararlara karşı iki gün içinde, il seçim kuruluna itiraz edebilirler. İl seçim kurulu bu itirazları
en çok iki gün içinde kesin olarak karara bağlar.
Siyasi partilerin aday listelerinde, yapılan itirazlar üzerine eksiklik husule geldiği
takdirde, İlçe Seçim Kurulunun tebliğinden itibaren beş gün içinde bu eksikliklerini
tamamlayamazlarsa, o partiler o seçim çevresinde, eksik liste ile ilgiliseçime katılırlar.”,
“Adayların incelenmesi” başlıklı 15’inci maddesinde ise; “İlçe seçim kurulları, kendi
seçim çevrelerinin adayları hakkında, yapacakları inceleme sonucunda bu Kanunda yazılı
adaylık şartlarında noksanlık veya aykırılık bulunduğunu görürlerse, durumu geçici ilan
tarihinden itibaren iki gün içinde ilgili adaya ve siyasi partilerin ilçe başkanlıklarına
bildirirler.
T.C.
YÜKSEK SEÇİM KURULU
Karar No: 2024/80
İlgili aday veya mensubu olduğu siyasi parti, bu bildirim üzerine en geç iki gün içinde
il seçim kuruluna itiraz edebilir. İl seçim kurulu bu itirazı en geç iki gün içinde kesin karara
bağlar.
İtirazı reddedilen bağımsız aday seçime katılma hakkını kaybeder. Siyasi parti
adayları hakkında 14 üncü maddenin ikinci fıkrası hükmü uygulanır.”,
hükümlerine yer verilmiştir.
31 Mart 2024 Pazar günü yapılacak olan Mahalli İdareler Genel Seçimlerinde
uygulanacak Seçim Takviminde; siyasi parti ilçe başkanlıklarının, belediye başkanlığı ve
belediye meclisi üyeliği ile il genel meclisi üyeliklerine ilişkin ilçe seçim kurullarına,
büyükşehirlerde ise siyasi parti il başkanlıklarının, büyükşehir belediye başkan adaylığı için il
seçim kurullarına verecekleri aday listeleri ile bağımsız adayların başvurularına ilişkin
inceleme ve itiraz sürecinin 23 Şubat 2024 Cuma günü başlayacağı öngörülmüştür.
Bu duruma göre;
Anayasa ve kanunlarla, seçimin başlamasından bitimine kadar, seçimin düzen içinde
yönetimi ve dürüstlüğü ile ilgili bütün işlemleri yapma ve yaptırma görevi verilen
Kurulumuzca, Mahalli İdareler Genel Seçimlerine ilişkin olarak il ve ilçe seçim kurullarınca
adayların incelenmesi sırasında ve itiraz sürecinde bu işlemlerin kolayca ve düzen içinde
yapılabilmesi ve gereksiz yazışmaların önlenebilmesi için siyasi partiler aday listelerini
verirken, adaylara ilişkin Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarasını gösteren kimlik kartı
(nüfus cüzdanı) veya resmî nitelikte belge örneği, öğrenim durumunu gösterir diploma
örneği, askerlikle ilişiği olmadığına dair belge ile adli sicil ve arşiv kaydının aslının da
gönderilmesinin siyasi partilerin genel merkezlerine bildirilmesi gerekmektedir (Bağımsız
olarak aday olacak kişilerin de, aynı belgelerle başvuruda bulunmaları gerekmektedir).
A) Adli sicil ve arşiv kaydı bulunan adaylar:
Memnu hakların iadesi kurumu önceden, mülga 765 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun
121 ilâ 124 ve mülga 1412 sayılı Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu’nun 416 ilâ 420’nci
maddelerinde düzenlenmişti. Ancak 1/6/2005 tarihinde yürürlüğe giren 5237 sayılı Türk Ceza
Kanunu ile 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nda memnu hakların iadesi kurumuna
yer verilmemiş, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 53’üncü maddesinde belli hakları
kullanmaktan yoksun bırakılma güvenlik tedbiri olarak düzenlenmekle beraber, bu hak
yoksunluklarının cezanın infazının tamamlanmasıyla birlikte sona ereceği kabul edilmiş ise
de Anayasa’nın milletvekili seçilme yeterliliğini düzenleyen 76’ncı maddesinin ikinci
fıkrasında ve buna dayalı olarak da 2839 sayılı Kanun’un 11’nci maddesinde bazı
mahkûmiyetlerin affa uğramış olsa bile milletvekili seçilmeye engel olacağı belirtilmektedir.
5237 sayılı Kanun’un 53’üncü maddesi ile ilgisi bulunmayan ve bu Kanuna göre bir
hak yoksunluğu doğurmayan bu tür mahkûmiyetlerin, bazı özel kanunlardaki veya seçim
mevzuatındaki ayrıksı hükümler nedeniyle bir kısım mesleklerin icrası ve seçilme dâhil
çeşitli hakların kullanılmasını imkânsız hale getirdiği anlaşılınca, yasaklanmış hakların geri
verilmesi kurumuna yeniden ihtiyaç duyulmuş ve söz konusu kurum 5352 sayılı Adli Sicil
Kanunu’na 13/A maddesi eklenmek suretiyle yeniden düzenlenmiştir.
Bu madde metninden ve gerekçesinden de anlaşılacağı üzere, mahkûmiyet hangi
kanundan kaynaklanmış olursa olsun, hükümlü yönünden süresiz hak yoksunluğu
doğuruyorsa, bu yoksunluğun giderilmesi için, süre ve diğer koşullar gerçekleştiğinde,
yasaklanmış hakların geri verilmesi yoluna gidilmesinin mümkün olduğu dikkate alınarak,
Anayasa’nın 76’ncı maddesinin ikinci fıkrasında ve buna dayalı olarak, 2839 sayılı Kanun’un
11’inci maddesinde belirtilen nitelikte bir ceza mahkûmiyeti nedeniyle milletvekili seçilme
hakkını yitirmiş bulunan kişiler, bu haklarına ancak 5352 sayılı Kanun’un 13/A maddesi
uyarınca, talepleri üzerine mahkemece verilecek “yasaklanmış hakların geri verilmesi” kararı
ile kavuşabileceklerinin mümkün olması nedeniyle;
T.C.
YÜKSEK SEÇİM KURULU
Karar No: 2024/80
1- 2972 sayılı Kanun’un 9’uncu maddesi, 2839 sayılı Kanun’un 11’inci maddesinin
birinci fıkrasına atıfta bulunmakta olup bu maddenin (e) ve (f) bentlerinde;
“ (e) Taksirli suçlar hariç, toplam bir yıl veya daha fazla hapis veya süresi ne olursa
olsun ağır hapis cezasına hüküm giymiş olanlar,
(f) Affa uğramış olsalar bile;
1. Basit ve nitelikli zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı
kötüye kullanma, dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı suçlar ile istimal ve istihlak kaçakçılığı
dışında kalan kaçakçılık suçları, resmî ihale ve alım satımlara fesat karıştırma veya Devlet
sırlarını açığa vurma suçlarından biriyle mahkûm olanlar,
2. Türk Ceza Kanununun İkinci Kitabının, birinci babında yazılı suçlardan veya bu
suçların işlenmesini aleni olarak tahrik etme suçundan mahkum olanlar,
3. Terör eylemlerinden mahkûm olanlar,
4. Türk Ceza Kanununun 536 ncı maddesinin birinci, ikinci ve üçüncü fıkralarında
yazılı eylemlerle aynı Kanunun 537 nci maddesinin birinci, ikinci, üçüncü, dördüncü ve
beşinci fıkralarında yazılı eylemleri siyasi ve ideolojik amaçlarla işlemekten mahkum
olanlar.”,
hükümleri yer almaktadır. Buna göre (f) bendinde belirtilen suçlardan mahkûm
olanlar ile (e) bendinde söz edildiği gibi taksirli suçlar hariç bir yıl veya daha fazla hapis
veya süresi ne olursa olsun ağır hapis cezasına hüküm giymiş olanların, kesinleşmiş
cezalarının infazından sonra, mülga 765 sayılı Kanun’un 121 ilâ 124’üncü maddelerine veya
5352 sayılı Kanun’un 13/A maddelerine göre mahkûmiyet kararlarına ilişkin olarak ayrı ayrı
kesinleşme şerhli memnu hakların iadesi (yasaklanmış hakların geri verilmesi) kararlarının,
2- Yukarıda belirtilen suçların niteliği ve cezaların süresi itibarıyla 5237 sayılı
Kanun’un 51’inci maddesine göre mahkûm oldukları hapis cezaları ertelenenlerin,
mahkûmiyet kararlarına ilişkin olarak 5352 sayılı Kanun’un 13/A maddesine göre ayrı ayrı
kesinleşme şerhli yasaklanmış hakların geri verilmesi kararlarının,
3- Yine, 2972 sayılı Kanun’un 9’uncu maddesiyle atıfta bulunulan 2839 sayılı
Kanun’un 11’inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendinde yazılı suçlardan ve (e) bendinde
belirtilen taksirli suçlar hariç bir yıl veya daha fazla hapis veya süresi ne olursa olsun ağır
hapis cezasına hüküm giymiş olup da mülga 647 sayılı Kanun’un 6’ncı maddesi uyarınca
cezaları ertelenmiş olanların, mülga 765 sayılı Kanun’un 95’inci maddesinin ikinci fıkrasına
göre, hüküm tarihinden itibaren beş yıl içinde, başka bir suçtan hüküm giymemiş olduklarını
kanıtlayabilmeleri için söz konusu tecilli/ertelenmiş mahkûmiyet kararlarının (kesinleşme
şerhli),
4- Seçilmesine engel sabıkası olanlar hakkında sonradan uyarlama yapılarak 5271
sayılı Kanun’un 231’inci maddesi uyarınca hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı
verilmiş olanların buna ilişkin kararın (kesinleşme şerhli),
onaylı birer örneğinin bulunması gerekmektedir.
B) Anayasa’nın mülga 120’nci maddesi kapsamında ilan edilen ve 21/7/2016 tarihli
ve 1116 sayılı Türkiye Büyük Millet Meclisi Kararıyla onaylanan olağanüstü hal
kapsamında, terör örgütlerine veya Devletin milli güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna
karar verilen yapı, oluşum veya gruplara iltisakı veya bunlarla irtibatı olduğu gerekçesiyle
başka bir idari işlem tesis edilmeksizin doğrudan kanun hükmünde kararname hükümleri
veya anılan kanun hükmünde kararnamelerde ya da Türkiye Büyük Millet Meclisince kabul
edilmiş olan kanun hükmünde kararnamelerde ve 27/6/1989 tarihli ve 375 sayılı Kanun
Hükmünde Kararname’nin geçici 35’inci maddesinde öngörülen usuller çerçevesinde kamu
görevinden, meslekten veya görev yapılan kamu kurum ve kuruluşundan çıkarılanlar, ilişiği
kesilenler, sözleşmesi feshedilenler, öğrencilikle ilişiği kesilenler (8/4/1929 tarihli ve 1416
T.C.
YÜKSEK SEÇİM KURULU
Karar No: 2024/80
sayılı Ecnebi Memleketlere Gönderilecek Talebe Hakkında Kanuna tabi öğrenciler) ile
rütbeleri geri alınanların, aday olabilmeleri için kamuda istihdam edilmesinin yasaklandığına
ilişkin hükmün, tüm hüküm ve sonuçlarıyla birlikte ortadan kalktığını gösterir
(mesleğe/göreve iade, rütbenin iadesi veya öğrenciliklerin iadesi gibi) kurumlarınca
göreve/mesleğe iade kararının, kanun hükmünde kararname ya da kanunun ilgili metninin,
onaylı Olağanüstü Hal İşlemleri İnceleme Komisyonu kararının veya onaylı mahkeme
kararının bir örneğini sunmaları gerekmektedir.
C) İl ve ilçe seçim kurulları adaylar hakkında re’sen veya itiraz üzerine yaptıkları
inceleme sonucunda, gerekli gördükleri diğer her türlü kayıt ve belgeleri ilgili yerlerden
isteyebilecekleri sonucuna varılmıştır.
S O N U Ç :
Açıklanan nedenlerle;
I) Aday listelerinin verilmesinde uyulması zorunlu yöntem;
1- a) Siyasi parti ilçe başkanlıklarının, belediye başkanlığı ve belediye meclisi üyeliği
ile il genel meclisi üyeliklerine ilişkin aday listelerini ilçe seçim kurullarına,
b) Büyükşehirlerde siyasi parti il başkanlıklarının, büyükşehir belediye başkan aday
listelerini il seçim kurullarına,
alındı belgesi karşılığında taşınabilir bellekte ve üç nüsha halinde kâğıt ortamında, o
seçim çevresinde yapılan bütün seçimler için ayrı ayrı olmak üzere en geç 20 Şubat 2024 Salı
günü saat 17.00’ye kadar adaylara ilişkin;
ba) Türkiye Cumhuriyeti kimlik kartı veya Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarasını
gösterir nüfus cüzdanı örneğini (noter veya siyasi parti yetkililerince onaylanmış),
bb) Öğrenim durumunu gösterir diploma örneğini (noter veya siyasi parti
yetkililerince onaylanmış),
bc) Adli sicil ve arşiv kaydı belgesini,
bç) Oy verme günü itibarıyla askerlikle ilişiği olmadığına dair belgeyi,
vermeleri gerektiğine, nüfus kayıt örneği, öğrenim/mezun belgesi, oy verme günü
itibarıyla askerlikle ilişiği olmadığına dair belge ve adli sicil ve arşiv kaydı belgesinin
e-Devlet kapısından (karekodlu) (www.turkiye.gov.tr) alınmış olanların da kabul edileceğine,
Ayrıca siyasi partilerin merkez karar ve yönetim kurulları tarafından karar alınması
halinde, tüm adaylar için siyasi parti genel merkezlerinin yetki verdiği kişilerin de ilçe ve il
seçim kurullarına aday listelerini verebileceklerine,
c) Bağımsız olarak aday olacakların ise, kanunda öngörülen seçilme yeterliliğini
taşıdıklarını belirten belgeleri ve en yüksek derecedeki Devlet memurunun brüt aylığı olan
7.228,27 TL’yi mal sandığına yatırdığına dair makbuz ile birlikte dilekçeye ekleyerek en
geç 20 Şubat 2024 Salı günü saat 17.00’ye kadar ilgili il ve ilçe seçim kuruluna başvurmaları
gerektiğine,
2- Siyasi partilerce verilen seçim çevrelerine ait listelerin; ilçeye bağlı varsa beldeler
alfabetik sırayla dizilerek, adayların Türkiye Cumhuriyeti kimlik numaraları, adları,
soyadları, öğrenim durumları (ilk, orta, yüksek biçiminde) ve meslekleri (birden çok meslek
varsa yalnız biri) gösterilerek sıra numarasıyla alt alta yazılmak suretiyle düzenlenmesi
gerektiğine,
3- Siyasi parti aday listelerinin her sayfasının parti mührünü ve yetkili imzayı
taşıması, ayrıca imza kaşesi kullanılmaması gerektiğine,
T.C.
YÜKSEK SEÇİM KURULU
Karar No: 2024/80
4- Belediye meclisi üyeliği seçimlerinde 2972 sayılı Kanun’un 10/c maddesi uyarınca
siyasi partilerin önce kontenjan sayısı çıkarılarak asıl üye adaylarının isimleri yazıldıktan
sonra seçim çevresi sayısı kadar yedek üye adayların isimleri yazılıp çekilecek bir çizgiden
sonra seçim çevresi kontenjan adaylarının isimlerini yazmaları gerektiğine, (Örneğin: 15
belediye meclisi üyesi çıkacak bir seçim çevresinde, siyasi partiler; 13 asıl üye, 15 yedek üye
ve 2 kontenjan ismi bildireceklerdir.)
5- Adayın, 2972 sayılı Kanun’un 9’uncu maddesi ile atıfta bulunulan 2839 sayılı
Kanun’un 11’inci maddesine göre, seçilme yeterliliği ile ilgili sabıka kayıtlarının belirlenmesi
durumunda;
a) 2972 sayılı Kanun’un 9’uncu maddesiyle atıfta bulunulan 2839 sayılı Kanun’un
11’inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendinde belirtilen suçlardan ve (e) bendinde söz
edildiği gibi taksirli suçlar hariç toplam bir yıl veya daha fazla hapis veya süresi ne olursa
olsun ağır hapis cezasına hüküm giymiş olanların,
– Kesinleşmiş cezalarının infazından sonra, mülga 765 sayılı Kanun’un 121 ilâ
124’üncü maddeleri veya 5352 sayılı Kanun’un 13/A maddesine göre mahkûmiyet
kararlarına ilişkin olarak ayrı ayrı kesinleşme şerhli memnu hakların iadesi (yasaklanmış
hakların geri verilmesi) kararları almaları (açıklamalı),
– Yukarıda belirtilen suçların niteliği ve cezaların süresi itibarıyla 5237 sayılı
Kanun’un 51’inci maddesine göre mahkûm oldukları hapis cezaları ertelenenlerin,
mahkûmiyet kararlarına ilişkin olarak 5352 sayılı Kanun’un 13/A maddesine göre ayrı ayrı
kesinleşme şerhli yasaklanmış hakların geri verilmesi kararları almaları (açıklamalı),
b) Yine, 2972 sayılı Kanun’un 9’uncu maddesiyle atıfta bulunulan 2839 sayılı
Kanun’un 11’inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendinde yazılı suçlardan ve (e) bendinde
söz edildiği gibi taksirli suçlar hariç toplam bir yıl veya daha fazla hapis veya süresi ne olursa
olsun ağır hapis cezasına hüküm giymiş olup da cezaları mülga 647 sayılı Kanun’un 6’ncı
maddesi uyarınca tecilli/ertelenmiş olanların,
– Mülga 765 sayılı Kanun’un 95/II’nci maddesine göre, hüküm tarihinden itibaren beş
yıl içinde,
başka bir suçtan hüküm giymemiş olduklarını kanıtlayabilmeleri için söz konusu
tecilli/ertelenmiş mahkûmiyet kararlarının 1 Ocak 2024’ten sonraki tarihli kesinleşme şerhli
(açıklamalı),
c) Seçilmesine engel mahkûmiyeti olanlar hakkında sonradan uyarlama yapılarak
5271 sayılı Kanun’un 231’inci maddesi uyarınca hükmün açıklanmasının geri bırakılması
kararı verilmiş olanların buna ilişkin kararın,
onaylı birer örneğini eklemeleri gerektiğine,
6- Kamu görevinden, meslekten veya görev yapılan kamu kurum ve kuruluşundan
çıkarılanlar, ilişiği kesilenler, sözleşmesi feshedilenler, öğrencilikle ilişiği kesilenler
(8/4/1929 tarihli ve 1416 sayılı Ecnebi Memleketlere Gönderilecek Talebe Hakkında Kanuna
tabi öğrenciler) ile rütbeleri geri alınan adayların; aday olabilmeleri için kamuda istihdam
edilmesinin yasaklandığına ilişkin hükmün, tüm hüküm ve sonuçlarıyla birlikte ortadan
kalktığını gösterir (mesleğe/göreve iade, rütbenin iadesi veya öğrenciliklerin iadesi gibi)
kurumlarınca göreve/mesleğe iade kararının, kanun hükmünde kararname ya da kanunun
ilgili metninin, onaylı Olağanüstü Hal İşlemleri İnceleme Komisyonu kararının veya onaylı
mahkeme kararının bir örneğini sunmaları gerektiğine,
7- İl ve ilçe seçim kurullarınca, gerekli görüldüğü takdirde, adaylar hakkındaki diğer
her türlü kayıt ve belgeleri ilgili yerlerden istenebileceğine ve bu taleplerinin derhal yerine
getirilmesinin zorunlu olduğuna,
T.C.
YÜKSEK SEÇİM KURULU
Karar No: 2024/80
8- Seçime katılma hakkı kazanmış olan bir siyasi partinin herhangi bir seçim
çevresinde yapılacak olan büyükşehir belediye başkanlığı, belediye başkanlığı, il genel
meclisi üyeliği ve belediye meclisi üyeliği seçimlerinden dilediğine katılabileceğine, seçim
çevresindeki tüm seçimlere katılma zorunluluğunun bulunmadığına,
9- İl ve ilçe seçim kurullarınca re’sen veya itiraz üzerine, adaylar hakkında seçilme
yeterliliği yönünden yapılan inceleme sonucunda, eksik belgelerin tamamlanması için yapılan
bildirim üzerine siyasi partiler belirlenen süre içinde eksik belgeleri tamamlamadıkları
takdirde, o seçim türü için eksik listeyle seçime katılabileceklerine,
Seçilme yeterliliği ile ilgili eksik belgeleri, yapılan bildirim üzerine belirlenen sürede
tamamlamayan bağımsız adayın seçime katılamayacağına,
10- Bağımsız adayların adaylıktan vazgeçmeleri halinde emaneten yatırdıkları
paraların iade edilemeyeceğine,
II) Adayların istifaları yönünden uyulması gerekli yöntem;
1- Adaylıktan istifaların, büyükşehir belediye başkanlığı için il seçim, diğer seçim
türleri için ise ilçe seçim kurullarına kimlik tespiti yapıldıktan sonra doğrudan yapılabileceği
gibi, ilgiliseçim kurullarına iletilmek üzere il ve ilçe seçim kurulu başkanlıklarına aynı usulle
şahsen yapılabileceğine,
2- İstifanın il ve ilçe seçim kurullarına noter vasıtasıyla da gönderilebileceğine,
3- Mahalli İdareler Genel Seçimlerine katılan siyasi partilerin il/ilçe seçim kurullarına
verdikleri aday listelerinde gösterilen adaylardan istifa edeceklerin, bu yoldaki istemlerinin
en geç 1 Mart 2024 Cuma günü saat 17.00’ye kadar il/ilçe seçim kurullarına ulaştırılması
gerektiğine, bu tarihe kadar oluşan eksikliklerin giderilmesinin ilgili siyasi partilere
bildirilmesine, anılan tarihten sonra il/ilçe seçim kurullarına ulaşacak istifalar nedeniyle
siyasi partilere eksikliklerin tamamlattırılması yönünde herhangi bir bildirimde
bulunulmayacağına, bu durumdaki siyasi partilerin eksik liste ile seçime katılacaklarına,
4- Aday listelerinde her ne sebeple olursa olsun meydana gelecek boşalmalarda ilgili
siyasi partinin; göstereceği yeni adayı boşalan sıraya koyabileceğine, eksikliğin
tamamlanmaması halinde o seçim türü için eksik liste ile seçime katılabileceklerine,
5- Seçim Takvimine göre, aday listelerinin kesinleştiği 3 Mart 2024 Pazar gününden
sonra ölüm veya istifa nedeniyle aday listelerinde oluşacak eksikliklerin
tamamlanamayacağına, ancak bu kişilerin seçilmeleri halinde yerlerine kendilerinden sonra
gelenlerin seçilmiş sayılacaklarına,
6- Bu Kararda belirtilen kanunî sürelerin uygulanmasında “Seçim Takvimi”nde
gösterilen sürelerin esas alınacağına,
III) Karar örneğinin;
a) Resmî Gazete’de yayımlanmasına,
b) Adalet Bakanlığına,
c) Seçime katılabilecekleri tespit ve ilan edilen siyasi partilerin genel başkanlıklarına,
ç) Seçim Hizmetleri Genel Müdürlüğü ile il ve ilçe seçim kurulu başkanlıklarına,
gönderilmesine,
d) Seçmen Kütüğü Genel Müdürlüğünce www.ysk.gov.tr adresinde ve Kurumsal
Portalda yayımlanmasına,
T.C.
YÜKSEK SEÇİM KURULU
Karar No: 2024/80
15/1/2024 tarihinde oy birliği ile karar verildi.
Başkan Başkanvekili Üye Üye
Ahmet YENER Ekrem ÖZÜBEK Ali ÜRKER Orhan USTA
Üye Üye Üye Üye
Battal ÖĞÜT Talip BAKIR Dr. Serdar MUTTA Mahmut AKGÜN
Üye Üye Üye
Feyzi EROĞLU İsmail KALENDER Ali ÇOPUR