Millet (1)

Millet kavramından rahatsızlık duyanlar, genellikle onun İslamiyetle bağdaşmadığını ileri sürerler. Konuyu daha iyi inceleyebilmek için bu kavramı ele almadan önce, Kur’an’a göre soy, sop veya nesep ile Kur’an’da adları geçen sosyal gruplardan bahsetmek yerinde olacaktır. Çünkü Kur’an’da, bugün sosyolojik açıdan incelenebilecek birçok sosyal grup vardır. O halde; KUR’AN’da soy,sop ve neseb

Kur’an’a baktığımız zaman, insanın bir soyunun veya bir nesebinin olduğunu bunun da Allah tarafından insana bahşedildiğini görürüz. “İnsanı sudan yaratan, ona soy sop (=nesep) ve hısımlık veren O’dur. Rabbin her şeye gücü yetendir”(Furkan, 25/54).

Kur’an’da ayrıca “al” kelimesi çok sık geçer. “Aile, sülale, soy, sop” anlamındadır. Mesela, Al-i İbrahim= İbrahim soyu, sülalesi; Al-i İmran= İmran soyu, İmran ailesi; Al-i Fir’avn=Firavun soyu vs. Demek ki, Kur’an’a göre nesep meselesi sosyal bir gerçektir. Öyle ki, gerçek neseple, itibari, hukuki ve hissi beraberlikleri ve yakınlıkları karıştırmayı meşru kabul etmez: “…Evlatlıklarınızı, oğullarınız gibi kılmamıştır”(Ahzab, 33/4). Neseben yakın olanlar, birbirlerine diğer müminlerden daha yakındırlar: “…Akraba olanlar da Allah’ın kitabında, birbirlerine diğer müminlerden daha yakındırlar, Ancak yakın dostlarınız için örfe uygun bir vasiyette bulunmanız müstesnadır…”(Ahzab, 33/6). Dolayısıyla İslâm’da din kardeşliği ile kan kardeşliği birbirinden farklıdır. Bir Müslüman din kardeşi olan bir kimseyle evlenebilir ama kan kardeşi olan bir kimseyle evlenemez.

Bununla birlikte Kur’an, dost edinme konusunda imanı nesepten daha üstün bir yakınlık sebebi sayar, çünkü nesep ile dostluk kavramlarını iman konusunda ayırmaktadır. “Ey iman edenler! Babalarınız ve kardeşleriniz küfrü imana tercih ediyorlarsa, onları dost edinmeyin. Sizden kim onları dost edinirse, işte onlar zalimlerin ta kendileridir”(Tevbe, 9/23). Bir diğer ayette de “Ancak mümin olanlar kardeştir”(Hucurat, 49/10) buyurulmaktadır.

Görüldüğü gibi nesep olayı sosyal bir gerçek ve toplumun vazgeçilmez bir nizamıdır. Kur’an, ancak iman konusunda nesep ile dostluğu ayırmaktadır.

Millet (2) olarak devam edeceğiz Saygılarımla Doç.Dr. Özden TAŞĞIN