Vücudunuzu hazırlamadan spora başlamayın!

SPOR YARALANMALARINDAN KORUNMA YOLLARI

Hepimiz hem sağlığımızı korumak hem de fit ve dinç görünmek adına spor yapıyoruz. Ancak spor yaparken bazı hatalı davranışlar, yaralanma ve sakatlanmalara neden olabiliyor. Acıbadem Kayseri Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Prof. Dr. Sinan Karaoğlu, spor yaparken nelere dikkat edilmesi gerektiğini anlattı.

Sağlıklı bir yaşamın yolu, düzenli spor yapmaktan geçiyor. Spor konusundaki bu bilincin artmasına rağmen nasıl spor yapılacağı konusunda biraz daha yol almak gerekiyor. Çünkü sağlıklı kalmak için spor yapmamız gerektiğini biliyoruz ama spor yaparken yanlış davranışlarda bulunabiliyoruz. Bu da sportif aktiviteler sırasında yaralanmaları beraberinde getiriyor.

Egzersiz önce ısınma şart!

Spor yapanların ihmal ettiği konuların başında ısınma egzersizleri geliyor. İster futbol olsun, ister atletizm, ister kayak! Hangi sporla ilgilenirseniz ilgilenin öncesinde vücudu buna hazırlamak gerekiyor. Özellikle dönemsel yapılan sporlar konusunda dikkatli olunmasının önemine değinen Acıbadem Kayseri Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Prof. Dr. Sinan Karaoğlu, şu bilgileri veriyor: “Başta kayak olmak üzere birçok kış sporunun yapıldığı bu sezonda, yıl boyunca hiçbir egzersiz programı uygulamadan kayak yapmak yaralanmalar açısından riski artırıyor. Çünkü kayak yaparken uyluk iç yüzündeki kaslar çok kullanılıyor. Dolayısıyla bu kasların en az bir ay önceden kuvvetlendirilmeye başlanması gerekiyor. Spor yaralanmalarının en önemli nedenlerinden biri de kasların sağlam, kuvvetli ve koordinasyon açısından iyi olmadığının unutulması! Dolayısıyla kas gücü için denge sağlayıcı, kasları kuvvetlendirici ve nefese yönelik egzersizler yapılması gerekiyor.”

Teşhis yöntemi yaralanmanın türüne göre değişiyor

Ortaya çıkan yaralanmanın ne olduğunu saptamada hasta öyküsü ve detaylı fizik muayene büyük önem taşıyor. Hastadan elde edilen bilgiler ışığında, yapılacak tetkiklere

karar veriliyor. Vakanın durumuna göre röntgen, ultrason, tomografi ya da MR görüntülemesi yapıldığını belirten Prof. Dr. Karaoğlu, “Her hastalık için farklı bir algoritma olabiliyor. Örneğin bir kemik patolojisi düşünüyorsanız öncelikle röntgen, şüpheli bir durum varsa kemiği daha iyi değerlendirmek için tomografi çekilebiliyor. Ama yumuşak doku, bağ, menisküs veya kaslarla ilgili bir sorunun varlığında MR gerekiyor. Ultrason da yumuşak doku ve damar problemleri için tercih edilebiliyor” diyor.

Ne zaman medikal, ne zaman cerrahi tedavi?

Spor yaralanmalarında dünyaca kabul görmüş ilk yardım protokolü kısaca R.I.C.E. (Rest-Ice-Compression-Elevation) olarak adlandırılıyor. Bu kapsamda ilk olarak yaralanan bölge istirahate (rest) alınıyor. Böylece vücudun kendini tamir mekanizması devreye giriyor. İkinci aşamada soğuk (ice) uygulamasıyla şişliğin, kanamanın ve ağrının azaltılması amaçlanıyor. Bandajlama (compression) ile yaralanan bölge bir elastik bantla sarılarak şişme ve kanamanın önüne geçiliyor. Son evrede ise çarpmadan burkulmaya kadar birçok yaralanmada uygulanabilecek, o bölgeyi kalp seviyesinden yukarı kaldırma (elevation) kuralı devreye giriyor. Bu uygulamalarla yaralanmaya ilk müdahalenin yapılabileceğini, komplikasyonların artmasının engellenebildiğini belirten Prof. Dr. Karaoğlu, şu uyarıda bulunuyor: “İlk yardım kapsamında uygulanan bu protokolün ardından vakit kaybetmeden konuyla ilgili bir uzmana başvurulması, ne olursa olsun her türlü yaralanmanın önemsenmesi gerekiyor.”

Tedavide kimi zaman medikal, kimi zaman fizik tedavi, kimi zaman da cerrahi yöntemler tercih ediliyor. Prof. Dr. Sinan Karaoğlu, aynı yapılarda dahi farklı tedaviler uygulanabileceğini belirterek, şu örneği veriyor: “Ayak bileği bağ yaralanmaları genellikle konservatif yani bandajlama, egzersiz, krem ve fizyoterapiyle tedavi edilebiliyor. Ama iç çapraz bağ söz konusu olduğunda ameliyat gerekiyor.”

Sportif check-up hayat kurtarıyor

Spor sağlığımız için önemli. Sadece düzenli ve tempolu yürüyüş bile kişinin egzersiz yapmasına yardımcı oluyor. Ancak uzun yıllar hareketsiz kaldıktan sonra bir anda spora başlamak hatta bedeni yoracak aktivitelerle ilgilenmek insan sağlığına yarardan çok zarar verebiliyor. Prof. Dr. Sinan Karaoğlu, istenmeyen sonuçlarla karşılaşmamak amacıyla kas-iskelet sisteminin kontrolü için ortopedist, spor hekimine ya da fizik tedavi uzmanına muayene olunması gerektiğine dikkat çekerek, şu önerilerde bulunuyor: “Bu uzmanlık dalları kişinin kas, tendon, bağ ve eklem sağlığını kontrol ederek, spor yaparken yaşanabilecek olası yaralanmaların önüne geçmeyi amaçlıyor. Öte yandan ‘sporda ani

ölüm’ olarak adlandırılan bir durum var. Özellikle genç yaş grubunda sık görülen bu tabloyla karşılaşmamak için kardiyak muayeneden geçilmesi de gerekiyor. Dolayısıyla spor yapmaya başlamadan önce kas-iskelet sistemi başta olmak üzere kalp, akciğer, böbrek ve karaciğer gibi hayati organların da kapsamlı olarak incelenebileceği bir check-up taramasından geçmek önem taşıyor.”